ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ

DİSLEKSİ:

• Normal ya da normal üzerinde bir zekaya sahip,
• Duyusal bir kusuru olmayan,
• Herhangi bir psikiyatrik ve nörolojik bir tanı almamış,
• Standart bir eğitim-öğretime rağmen kronolojik yaşına ve zekasına uygun paralellikte başarı gösteremeyen,
• Özel bir akademik alanda belirgin bir farklılığın varlığı (okuma, yazılı anlatım, matematik) ile tanımlanan,
• Çeşitli genetik ve çevresel etmenlerin rol oynadığı, biyolojik temele dayanan ve nöro-gelişimsel tanı alan bir farklılıktır.

Disleksi, akıcı okuma ve okuduğunu anlama sorunlarıyla kendini gösteren nörolojik temelli bir öğrenme farklılığıdır. Disleksinin temelinde sesleri fark etme, çözümleme, harfe dönüştürme, işitsel kısa süreli bellek ve otomatik patern sorunları vardır.

SINIFLANDIRMA

1. Hemisferin İşlevine Göre Sınıflandırma

Disletik bireyler hemisfer işlevine göre L ve P tipi olmak üzere iki başlık altında sınıflandırılabilmektedir. Bu sınıflandırmada önemli olan disletik sorunların kaynağıdır.

Buna göre sağ hemisferde gerçekleşen farklılıklar L tipi olarak adlandırılırken, sol taraftaki farklılıklar ise P tipi olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca “L tipi disleksinin özelliği, dil becerisinin baskın oluşu ve görsel – uzamsal becerilerin geri kalmış olmasıdır. P tipi disleksinin özelliği de, kişinin görsel-algısal becerilerinin baskın oluşu, buna karşılık dil becerilerinin bastırılmış; yani geri kalmış olmasıdır”(Şimsek,2014).

• İşitsel Disleksi (L Tipi / Linguistik / Dil Tipi)
• Harflerinin öğrenilmesinde güçlük.
• Okunan kelimelerin hatırlanmasında güçlük ya da hatırlayamama (bellek sorunları).
• Kelimeleri bir bütün olarak okuyamama.
• Okuma sırasında kuralları uygulamama.
• Görsel Disleksi (P tipi /Perseptüel/Algısal Tip)
• Okumada tüm kelimeleri sık sık tersine çevirme.
• Harfleri tek bir kelimeyle karıştırma.
• Düzenli olarak “b” harfini “d” ve “n” harfini “u” olarak okuma gibi harf karıştırma hataları yapma.
• Okumayı sınıf seviyesine göre oldukça geç öğrenme.
• Çok yavaş okuma.
• Satırlar arasında kelimeleri değiştirir örneğin üst satırdan bir kelimeyi mevcut satıra ekleyerek okuma.

2. Başka bir sınıflandırma ise disleksi, gelişimsel ve sonradan edinilmiş disleksi olarak üzere iki alt başlıkta ele alınmaktadır.

• Gelişimsel Disleksi
• Belirlenmiş beyin hasarı olmadığı hâlde okumanın öğretilmesi sırasında ortaya çıkan, yeterli eğitim ve çevreye rağmen gelişen ve çocukluktan itibaren yaşanan, biyolojik kökenli bir güçlük olarak tanımlanmaktadır.

• Sonradan Edinilmiş Disleksi
• Okumayı öğrenmiş kişilerde beyin hasarına sonucu bilişsel süreçlerin zarar görmesi ya da tamamen yok olması sonucu ortaya çıkan okuma güçlüğüdür. Yüzeysel ve fonolojik disleksi olarak ikiye ayrılmaktadır.

3. Algısal Temelli Sınıflandırmalar

Algıda yaşanan problemler üzerinde durulan bu sınıflamada disleksi görsel, işitsel ve karma disleksi olarak üç alt başlık altında incelenir.

DİSLEKSİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

• Yaşıtlarına oranla geç okuma, okumaya karşı isteksizlik.
• Okuma hızında yavaşlık ve akıcılık eksikliği.
• Harfleri , temsil ettikleri seslerle ilişkilendirmede güçlük.
• Okurken harfleri karıştırma.
• Okurken harf, hece atlama veya ekleme.
• Kelimenin sonlarını uydurarak yuvarlayarak okuma.
• Okuduğunu anlama ve anlatmada güçlük yaşama.
• Başkasının okuduğundan daha iyi anlama.
• Kelimeleri hecelemekte ya da seslerine ayırmakta zorlanma.
• Sözcükleri doğru telaffuz edememe.
• Sözcükleri, harflerinin yerini değiştirerek söyleme.
• Gördüğü ses sembolü ya da sözcükleri ters okuma ya da yazma.
• Yetersiz sözcük dağarcığı.
• Birbiri ile kafiyeli kelimeleri fark etmekte zorlanma.
• Kelime ve kavramları karıştırma veya hatırlamakta güçlük.
• Hızlı yönergeleri veya birden fazla sıralı yönergeyi anlama güçlüğü.
• Okuduğu ya da dinlediği bir hikayeyi özetlemede zorlanma.
• Yüksek sesle ve grup içinde okumaktan kaçınma.

Psikopedagojik Değerlendirme

Bu değerlendirmede bilişsel, akademik, nöropsikolojik işlevler incelenir.Değerlendirmede anne, babayla ,çocukla, okul rehber öğretmeniyle görüşülür. Hangi alanlarda bozukluk olduğunu saptamak amacıyla çeşitli test tekniklerinden yararlanılır. Bu inceleme sonuçları vakanın hem yetersiz hem de güçlü olduğu alanları ortaya çıkarır, hangi sorunlara psikopedagojik terapi uygulanacağına karar verilmesini de sağlar. Yapılan pek çok çalışmada öğrenme bozukluğu alanında en sık kullanılan ve tanı değeri belirlenen testler arasında WISC-R, Frostig Gelişimsel Algı Testi, Peabody başta gelmektedir.(Korkmazlar,2003).

DİSGRAFİ

Disgrafi yazmak için gerekli motor becerileri ve yazılı anlatım için gereken düşünme becerilerini öğrenmekte gözlenen bir güçlüktür.

Yazı yazmak, karmaşık bir motor beceri ve bilgi işleme süreci gerektirdiğinden, bir kişinin sadece el yazısı bozukluğunun olması, disgrafisi olduğunu söylemek için yeterli değildir.

Bu durum okuma yeteneğiyle ilişkisizdir ve zeka geriliğinden kaynaklanmaz.

Disgrafili çocuklar genellikle yazım bozukluğu ve yazılı ifadede zorluk yaşarlar. Ayrıca disleksi ve bazı durumlarda sözlü dil sorunları gibi başka problemlere de sahip olabilirler.

Bir öğrencinin yazılı dili öğrenmesine engel olabilecek tüm yetersiz beceriler konusunda uzmanlaşmış öğretim planlamak için; el yazısı ve ilgili beceri alanlarında eksiksiz bir değerlendirme yapılması önemlidir.

DİSGRAFİ TÜRLERİ NELERDİR?

Disgrafinin üç temel alt türü olduğu kabul edilmiştir. Bazı çocuklarda bunların iki ya da üçünün kombinasyonu görülebilir ve bireysel belirtiler burada tanımlananlardan farklı olabilir.

Disletik Disgrafi

• Dislektik disgrafide spontane olarak yazılan yazılar okunaksızdır.
• Yazılı bir şeyi kopyalama oldukça iyidir.
• Yazılarda imla kötüdür.
• Küçük kas becerileri normaldir.

Motor Disgrafi

Motor disgrafi, küçük kas becerilerindeki yetersizlikten, el becerisinin zayıflığından, kas elastikiyetinin yetersizliğinden ya da sebebi bilinmeyen motor sorunlardan kaynaklanır.

Bir başka belgeden bakılarak kopyalanmış olsa bile, yazılar, genellikle kötü ya da okunaksızdır.

Yazılarda harf formasyonu fazladır.

• Uygun yazımlar uzun bir süre boyunca devam ettirilemez.
• Kişi uzun paragraflar yazmakta çok zorlanır ve yazmaya uzun süre devam edemez.
• Harflerin şekli ve büyüklüğü giderek tutarsız ve okunaksız hale gelir.
• Kalem yanlış tutulduğu için yazı çoğunlukla eğiktir.
• İmla yetenekleri bozulmamıştır.
• Küçük kas becerileri beklenenin altındadır.

Uzamsal Grafi

• Spontane yazısı okunaksızdır.
• Kopyalayarak yazdığı yazı okunaksızdır.
• Yazımlarında imlası ve yazma hızı normaldir.

DİSGRAFİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

• Okunaksız yazı.
• Yazı yazmak veya çizmekten kaçınma, yazarken çabuk yorulma.
• Kalemin sıkı, yanlış, eğik ya da garip bir şekilde tutulması
• Yazma ya da kopyalama hızında düşüklük.
• Tahtadan ya da kitaptan deftere not aktarırken zorluk çekme.
• Harflerin boyutları ve şekillerinde düzensizlik, tamamlanmamış harfler yapma.
• Büyük ve küçük harfleri/ el yazısı –düz yazı harfleri karıştırma.
• Yazım esnasında ses atlama veya ekleme.
• Kelimeler arasında boşluk bırakmama, yanlış heceden ayırarak yazma ya da birkaç parça halinde yazma.
• Cümlelerde bitmemiş veya atlanmış kelimeler.
• Yazımlarda satır başından başlamama, satır atlama veya ters yönde yazma.
• Birçok imla yanlışı yapma.
• -Söz dizimi yapısı ve dilbilgisi ile ilgili zorluk çekme.
• Yazıyı bir iletişim aracı olarak kullanmada zorlanma.
• Kağıt üzerinde düşünceleri düzenleme güçlüğü.
• Yazarken kendi kendine konuşma.

Dispraksi Nedir?

Dispraksi, kişinin motor görevlerini planlama ve işleme kabiliyetini etkileyen nörolojik bir farklılıktır.

Dispaksiyeri olan bireylerde genellikle dil problemleri vardır ve bazen düşünce ve algılama ile bir miktar zorluk derecesi vardır. Dispraksi, bununla birlikte, kişinin zekasını etkilemez; ancak çocuklarda öğrenme problemlerine neden olabilir.

Gelişimsel dispeksi hareket organizasyonunun bir olgunlaşmamışlığıdır. Beyin, bilgiyi sinirsel mesajların tam olarak aktarılmasına izin verecek şekilde işlemez.

DİSKALKULİ

Diskalkuli temel aritmetik gerçeklerin öğrenilmesinde, sayısal büyüklüğün işlenmesinde ve doğru ve akıcı hesaplamalar yapılmasında bozulmalarla karakterize edilen belirli bir öğrenme farklılığıdır.(APA)Bireyin performansının kronolojik yaşına göre niceliksel olarak beklenenden düşük olması ve aldığı eğitimin , çevresel faktörlerin yetersizliğinden ve zihinsel bir engelden kaynaklanmaması gerekir.

DİSKALKULİ BELİRTİLERİ NEDİR?

• Matematiğe karşı endişe veya olumsuz tutum.
• Rakamları ve aritmetik sembolleri tanımada güçlük.
• Rakamları doğru seçme ve doğru yazmada güçlük.
•  Ritmik saymayı öğrenmekte, tek, çift saymada güçlük çekme, sayarken sayıları atlama, sıralama yapmada zorlanma.
• Bir çokluğu gruplamada güçlük.
• +, – ,x ve diğer işaretleri saptama ve bunları doğru kullanmakta zorlanma.
• Toplama işlemi yaparken birler basamağı yerine onlar basamağından başlama, eldeyi unutma.
• Basamakların (birler, onlar, yüzler v. s.) yerini karıştırma.
• Çıkarma işlemi esnasında alttaki sayıdan üstteki sayıyı çıkarma.
• Çarpım tablosunu öğrenmede güçlük.
• Problemleri anlama ve matematik sembolleriyle ifade etmede güçlük.
• Bir matematik probleminin çözümü için bir strateji üretmekte zorlanma.
• Bir matematik problemini çözerken işlem adımlarını atlama, karıştırma.
• Akıl yürütme yöntemlerini ve çok aşamalı hesaplama yöntemlerini öğrenmekte zorluk.
• Mesafe, ağırlık, uzunluk, zaman tahmini yapamama.
• Kendine göre metotlara başvurma, işlemleri kafadan yapmaya çalışma.
• Telefon numaralarını ve oyun puanlarını hatırlamakta güçlük.
• Grafikleri veya grafikler üzerinde gösterilen bilgileri kavramakta güçlük.
• Geometrik şekil – cisimleri ve şekillerle ilgili bağıntıları öğrenmede güçlük.